Wypalenie zawodowe młodych ludzi

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podjęła decyzję o wpisaniu wypalenia zawodowego do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 (International Classification of Diseases). Syndrom wypalenia zawodowego jest zespołem objawów powstających w wyniku przeciążenia emocjonalnego oraz fizycznego, które powodowane jest bezpośrednio przez stres występujący w miejscu pracy. Osoby, które borykają się z tym problemem stopniowo tracą energię do działania oraz coraz bardziej izolują się od swojego środowiska pracy. Skutkiem tego jest mniejsza efektywność oraz obniżenie jakości wykonywanych przez nich obowiązków.

Wypalenie zawodowe wbrew powszechnie panującemu przekonaniu nie jest nowym zjawiskiem, ponieważ odniesienia do ww. zjawiska w literaturze badawczej zaczęły pojawiać się już w latach 70. XX wieku. Jednak występowanie wypalenia zawodowego nigdy wcześniej nie było rozpowszechnione na tak szeroką skalę. Bez względu na to jaki zawód wykonujemy, wszyscy jesteśmy narażeni na wypalenie. Zadziwiające dla wielu z nas mogą być statystyki pokazujące, że syndrom wypalenia zawodowego coraz częściej spotyka pracowników, którzy są dopiero na początku swojej kariery zawodowej – dwudziesto-, trzydziestolatków. 

Jednym z determinantów, pojawienia się wypalenia wśród osób dopiero rozpoczynających kariery, jest wyobrażenie o swoim życiu zawodowym. Młodzi ludzie poprzez ukończenie wybranych studiów sukcesywnie dążą do pracy, która będzie odpowiadała ich pasjom i marzeniom. Jednak rynek pracy nie zawsze jest w stanie zaoferować to, na co tak bardzo liczyli. Dlatego często pracują na stanowiskach poniżej swoich kwalifikacji, bez wyraźnej ścieżki rozwoju i za wynagrodzenie niższe niż zakładali. W tym samym czasie obserwują za pomocą social mediów swoich rówieśników, którzy prowadzą na pozór idealne życie. Te czynniki powodują narastającą frustrację oraz nasilenie niezadowolenia ze swojej ścieżki zawodowej, co wiąże się bezpośrednio z narażeniem na syndrom wypalenia zawodowego.

Niewielu z nas jest świadomych, że za wzrostem liczby osób dotkniętych wypaleniem zawodowym stoi także rozwój technologii. Postęp cyfryzacji przyczynił się do tego, że pracownik czuje się w obowiązku bycia dostępnym niemalże 24 godziny na dobę. Młode osoby są przyzwyczajone do korzystania z technologii o każdej porze dnia i nocy, dlatego nie są świadome zagrożenia jakim jest chociażby czytanie służbowych maili poza godzinami pracy czy też podczas urlopu. Zjawisko spotęgowało pojawienie się pandemii COVID-19, która zmieniła dotychczasowe życie społeczeństwa z dnia na dzień. Rewolucje społeczne i gospodarcze dotknęły niemalże każdej płaszczyzny naszego życia. Placówki oświatowe korzystające ze zdalnego nauczania oraz świadczenie pracy z domu stały się rzeczywistością ukształtowaną na mocy regulacji prawnych oraz prowadzonych kampanii społecznych. Poziom ruchu w internecie wzrósł nawet o połowę, w porównaniu do czasów przed pojawieniem się wirusa SARS-CoV-2, a ogromna liczba bodźców negatywnie wpłyneła na codziennie funkcjonowanie.

Za wypaleniem zawodowym stoi również brak perspektyw rozwoju. Młode pokolenie nastawione jest na rozwój swoich kwalifikacji, a w konsekwencji wspinanie się po szczeblach kariery. Gdy pracownik zaobserwuje, że w miejscu pracy nie ma takich możliwości, staje się narażony na pojawienie omawianego wypalenia.

Kolejnymi z powodów jest chęć wykazania się i udowodnienie pracodawcy, że nowo zatrudniony pracownik jest tak samo wartościowy dla firmy, jak koledzy z wieloletnim stażem. Chęć zaimponowania i spisania się powoduje, że pracownik nieadekwatnie ocenia swoje możliwości i bierze na barki ilość zadań, z którą nie jest w stanie sobie poradzić. Bezpośrednio wiąże się to z pracowaniem poza ustalonymi godzinami, a tym samym zatraceniem czasu wolnego. Brak odpowiedniej równowagi występuje głównie u młodych ludzi, którzy nie doceniają tego, jak ważna jest regeneracja organizmu.

Głównym objawem wypalenia zawodowego jest długotrwały, narastający stres, który odpowiada zarówno za obciążenie psychiczne, jak i fizyczne. Jeżeli nie rozładujemy powstałego napięcia, organizm zacznie się bronić przed przeciążeniem układu nerwowego. Pojawią się objawy somatyczne, takie jak ból głowy, problemy z układem pokarmowym, złe samopoczucie, obniżenie odporności, czy też bezsenność. Do objawów somatycznych dochodzą również problemy emocjonalne: rozdrażnienie, irytacja, wybuchy agresji, poczucie bezsilności, nadwrażliwość, problemy z koncentracją.

Postępujące wypalenie zawodowe może doprowadzić do wycofania się z życia zawodowego, a także ograniczenia kontaktów ze współpracownikami. Powierzone zadania będą wykonywane na coraz niższym poziomie, a samo dotarcie do miejsca pracy będzie wiązało się z dyskomfortem. Jednak na tym nie koniec – następnym etapem jest poczucie braku osobistych osiągnięć, poczucie braku kompetencji na zajmowanym stanowisku oraz pogarszająca się samoocena.

Aby zapobiegać wypaleniu zawodowemu przede wszystkim należy zachować balans między życiem prywatnym a zawodowym. Należy pamiętać, aby nie zaniedbywać swoich potrzeb na rzecz pracy, rozwijać swoje pasje i realizować osobiste cele. Kluczowe znaczenie będzie miała również odpowiednia ilość snu oraz regularny wysiłek fizyczny. Należy również pamiętać by rzetelnie oceniać swoje możliwości. Jeżeli czujemy, że nie jesteśmy w stanie zrealizować kolejnego zawodowego projektu, powinniśmy otwarcie o tym powiedzieć. 

Kolejną propozycją, aby zapobiec wypaleniu zawodowemu, jest podnoszenie swoich kwalifikacji zawodowych. Coraz częściej firmy proponują pracownikom dofinansowanie do kursów, zachęcając tym samym do rozwoju. Jeśli jednak nie mamy dostępu do takich szkoleń, należy rozważyć skorzystanie z darmowych kursów, które są z coraz większą częstotliwością są udostępniane w Internecie.

Pokolenie rozpoczynające swoją karierę zawodową stawia przede wszystkim na rozwój. Młodzi pracownicy oczekują partnerskiego podejścia, chcą by przełożeni liczyli się z ich zdaniem. Cenią sobie także elastyczne zatrudnienie i liczą na szacunek od współpracowników. Jeżeli firma nie jest w stanie im tego zaoferować, będą szukali zatrudnienia w innym miejscu. Jest to dla pracodawcy coraz większym wyzwaniem, ponieważ traci kompetentną kadrę, a rotacje wśród pracowników wiąże się z dodatkowymi kosztami oraz czasem potrzebnym na rekrutację, szkolenie oraz adaptację pracownika.