Smart City – czy korzyści przeważają nad zagrożeniami?

Obraz autorstwa pikisuperstar na Freepik [1]

 

Smart City to koncepcja rozwoju miast oparta na wykorzystaniu zaawansowanych technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT). Celem jest poprawa jakości życia mieszkańców oraz zrównoważenie i zwiększenie efektywności funkcjonowania miasta. Koncepcja ma odpowiadać na problemy dotykające mieszkańców konkretnej miejscowości, np. zanieczyszczenie środowiska, wandalizm, wzrost bezrobocia, niedobory zdrowej żywności czy wody pitnej, przy zachowaniu charakterystycznych dla niej cech i walorów.

Najczęstszymi rozwiązaniami stosowanymi w inteligentnych miastach są szlaki rowerowe, stacje rowerów miejskich, elektroniczne tablice informacyjne na przystankach, odnawialne źródła energii, aktywne przejścia dla pieszych (złożone z systemu czujników i lamp mających na celu ostrzeganie kierowców o zbliżających się do pasów osobach), karty miejskie (umożliwiające elektroniczny zakup biletów jednorazowych i okresowych oraz przechowywanie ich na plastikowej elektronicznej karcie zbliżeniowej), Park&Ride (parking zlokalizowany na obrzeżach miasta blisko przystanków komunikacji miejskiej), Bike&Ride, ePUAP (platforma umożliwiająca elektroniczne składanie formularzy do urzędów miejskich), nieodpłatna pomoc prawna, czy monitoring miejski, którego obecność w znacznym stopniu zmniejsza liczbę przestępstw i wykroczeń. Wartymi uwagi są także budżety obywatelskie, w ramach których mieszkańcy mogą współdecydować o przeznaczeniu części środków z budżetu miejskiego, zgłaszając własne pomysły, a następnie poddając je pod obywatelskie głosowanie. Dzięki temu powstają m.in.: siłownie plenerowe, trasy dla rolkarzy, place zabaw czy też udogodnienia dla zwierząt w postaci wybiegów dla psów oraz domków dla ptaków. 

Rozwiązania inteligentnych miast kształtują się i ewoluują od lat. Ich wprowadzanie to liczne korzyści dla mieszkańców, ale wiąże się ono także z pewnymi zagrożeniami. Poniżej zostaną przedstawione zarówno benefity, jak i obawy wynikające z intensywnego wprowadzania w miastach nowinek technologicznych.

Smart Cities generują wiele korzyści dla mieszkańców, jak również władz miejskich czy środowiska. Kluczowymi kwestiami są wydajność, bezpieczeństwo, ekonomiczność, ekologia i wygoda. Wśród zalet inteligentnych miast możemy wymienić m.in. poprawę jakości życia i zdrowia mieszkańców. Dzięki zastosowaniu technologii można zwiększyć bezpieczeństwo w mieście poprzez kontrolę oraz zapobieganie zagrożeniom i przestępstwom, zapewnić lepszą jakość powietrza, łatwiejszy dostęp do usług publicznych, w tym badań oraz konsultacji medycznych, a także usprawnić komunikację w mieście. Za sprawą wielu udogodnień mieszkańcy ograniczają także konsumpcję (np. dzięki aplikacjom analizującym dane z czujników, informującym mieszkańców o wynikach pomiarów i zachęcającym np. do oszczędzania wody i energii), a także są zmotywowani do zmiany stylu życia na prozdrowotny (m.in. przy pomocy kampanii promującej korzystanie z rowerów). Innowacje oraz modernizacje skutkują zwiększeniem efektywności miasta. Dużym benefitem jest również poprawa mobilności, a tym samym zmniejszenie natężenia ruchu i liczby korków za sprawą zastosowania inteligentnych systemów transportowych, takich jak autonomiczne pojazdy i systemy zarządzania ruchem drogowym. 

Walorem, szczególnie dla władz miasta, jest obniżenie kosztów poprzez oszczędność zasobów, w tym elektryczności, wody i gazu, oraz zwiększenie wydajności energetycznej w zakresie transportu, komunikacji i infrastruktury. Takie zmiany skutkują poprawą sytuacji ekonomicznej miejscowości, zwłaszcza dzięki wzrostowi produktywności poszczególnych obszarów oraz wprowadzaniu optymalizujących rozwiązań. Warto zwrócić uwagę także na fakt, iż Smart City może przyciągać inwestycje i talenty, zwiększając w ten sposób konkurencyjność miasta na arenie krajowej i międzynarodowej.

Pomimo szlachetnych celów, które przyświecają zleceniodawcom, projektantom i realizatorom takich rozwiązań, zmiany te generują także zagrożenia. Obawy dotyczą przede wszystkim zbierania danych oraz tego, czy przedstawiciele każdej grupy wiekowej będą w stanie skorzystać z profitów.

Niepokój wiąże się więc z potencjalnym narażeniem prywatności i ochrony danych. Smart City opiera się na gromadzeniu i przetwarzaniu ogromnej ich ilości, co może stwarzać zagrożenie dla prywatności mieszkańców oraz prowadzić do naruszeń bezpieczeństwa danych. Istnieje również ryzyko, że niektóre osoby np. w podeszłym wieku nie nadążą, bez odpowiedniego przeszkolenia i opieki, za skomplikowanymi innowacjami, co wiąże się z ich wykluczeniem cyfrowym i technologicznym. 

Inteligentne miasto jest oparte na technologii, co oznacza, że ​​przerwy w działaniu systemów mogą prowadzić do zakłóceń w jego funkcjonowaniu. Wszelkie awarie zasilania mogą skutkować całkowitym paraliżem miasta. Wdrożenie Smart City wiąże się również z wysokimi kosztami, a niektóre zastosowania mogą okazać się nieopłacalne lub przynieść mniejsze korzyści niż oczekiwano.

Można również obawiać się, że cel przyświecający idei Smart City, tzn. poprawa jakości życia mieszkańców poprzez eliminację konkretnych problemów, zostanie wyparty przez chęć wprowadzenia jak największej liczby nowinek technologicznych, nieodpowiadających wcale na realne wyzwania, przed którymi stoi społeczeństwo danego miasta. Podobnym zagrożeniem jest obserwowany trend elitaryzacji Smart Cities, które poprzez swoją ekskluzywność i nowoczesność przyciągają nowych mieszkańców oraz międzynarodowe firmy, zamiast służyć swoim stałym mieszkańcom oraz lokalnym przedsiębiorcom.

Zgodnie z powyższym, można zaobserwować szereg niewyobrażalnych korzyści, jak i budzących niepokój zagrożeń. Na pytanie zadane w tytule artykułu nie można odpowiedzieć jednoznacznie. Plusy będą przeważać nad minusami pod warunkiem, że wprowadzający inteligentne rozwiązania będą przygotowani na wszelkiego rodzaju awarie i ataki na infrastrukturę energetyczną, ich działania będą czytelne i proste dla wszystkich mieszkańców, a zbierane dane zostaną w prawidłowy sposób zabezpieczone. Mieszkańcy powinni być także w jasny i kompleksowy sposób informowani na temat najnowszych nowinek, jak również – jakie dane są zbierane i analizowane przez miasto. 

Sama koncepcja Smart City została szczegółowo przeanalizowana w raporcie Instytutu im. Kazimierza Promyka „Smart City – krok w zrównoważoną przyszłość”. Przedstawiono w nim definicję i główne założenia Smart City, omówiono przykłady funkcjonowania rozwiązań w wybranych miejscowościach w Polsce i na świecie, a także przedstawiono pokrótce korzyści i zagrożenia wynikające z wdrażania koncepcji. Zakończenie pracy stanowią rekomendacje pierwszych kroków dla władz miast, które planują rozpocząć wdrażanie innowacyjnych technologii na swoich terenach.

 

[1] https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie/wykres-kolowy-wysokiego-kata-z-miastami_32677519.htm#query=smart%20city&position=13&from_view=search&track=robertav1_2_sidr

 

Źródła: