Dezinformacja – diagnoza zjawiska

Szerzeniu się dezinformacji sprzyjają przede wszystkim rozmaite konflikty światowe – zarówno te zbrojne, jak i niemilitarne. Bieżącymi przykładami są działania podejmowane podczas – trwającej już od ponad dwóch miesięcy – wojny na terenach państwa naszych wschodnich sąsiadów. Agresja, zapoczątkowana bezprawną inwazją Federacji Rosyjskiej na suwerenną i niepodległą Ukrainę, stała się głównym bodźcem do wzmożenia działań służących nasileniu się zjawiska dezinformacji m.in. na terenie Polski.

Czym zatem jest dezinformacja? Pojęcie to oznacza „celowe działanie zmierzające do wywołania zmian w świadomości odbiorców, zmian postaw wobec zjawisk oraz wywołania określonej reakcji społecznej, gospodarczej czy politycznej”. Jak pisał Tomasz Kacała:   „nieodłączną cechą tego terminu jest zatem jego celowość, a mianowicie przekazywanie fałszywej informacji po to, aby osiągnąć określony efekt, dać odbiorcy wiedzę pozorną, bezużyteczną lub wręcz szkodliwą, która następnie posłuży do podejmowania przez wspomnianego odbiorcę błędnych decyzji, korzystnych z punktu widzenia podmiotu dezinformującego”. Dezinformacja charakteryzuje się systematycznością działań, profesjonalnym ich przygotowaniem i organizowaniem oraz konsekwentnym wykorzystaniem środków masowego przekazu. Jest to realizacja przemyślanego programu, którego zadaniem jest zastąpienie konkretnych poglądów w świadomości, a nawet podświadomości masowego odbiorcy. Zastępowane są poglądy, uznane przez podmiot dezinformujący za niekorzystne, a w ich miejsce wchodzi odpowiednio dobrana wcześniej narracja. Jak już zostało wspomniane, potrafi ona wpływać nie tylko na poszczególne osoby, ale także na całe populacje. Podstawowymi narzędziami służącymi do dezinformacji, są tzw. „fake news” oznaczające nieprawdziwe wiadomości oraz propagandę, którą można zdefiniować jako technikę sterowania poglądami i zachowaniem ludzi, polegającą na celowym, natarczywym i połączonym z manipulacją oddziaływaniu na zbiorowość.